معرفی اصول کار با سمپاش میکرونر

میکرونرها را می‌توان بر روی انواع سمپاش‌‌های بوم‌دار پشت تراکتوری، سمپاش اتومایز و همچنین بر روی سمپاش‌های بوم‌دار پشتی نصب نمود. با توجه به مشکلات عدیده کار با سمپاش‌های مرسوم از جمله ایجاد ذرات بسیار غیر یکنواخت، مصرف آب و سم زیاد، تأثیرپذیری کم سمپاشی و نیاز به قطعات یدکی گران قیمت همراه با قیمت خرید اولیه بالا، ایده استفاده از دیسک چرخان برای ایجاد ذرات ریز و یکنواخت 60 سال قبل ارائه گردید.

زمانی که یک فرد انگلیسی به نام ادوارد بالس در جاده‌ای خیس با ماشین خود به سمت منزل می‌رفت و چرخ‌های ماشین‌های کناری آب جاده را به صورت ذراتی ریز به شیشه‌های اتومبیل او پرتاب می‌نمود، او مشاهده کرد که مقدار کمی از آب توسط چرخ‌های اتومبیل به صورت ذرات ریز و در عین حال یکنواخت شیشه‌های ماشین او را کاملاً پوشاند.

وی دریافت که اگر همین اصل در سمپاشی گیاهان بکار رود، مقدار کمی از محلول سم می‌تواند پوششی کامل و یکنواخت را بر روی گیاهان ایجاد نماید. یکی از کمپانی‌های معتبر که نقش اصلی را در تولید انواع سمپاش‌های میکرونر داشته است، کمپانی میکرون در انگلستان به مدیریت آقای بالس بوده از سال 1975 تلاش‌های ارزنده‌ای در تولید و عرضه انواع سمپاش‌های میکرونر داشته است.

اصول کار میکرونر:

سمپاشی با قطرات کنترل شده ، روش بسیار مؤثری برای مبارزه با آفات، بیماری‌های گیاهی و علف‌های هرز می‌باشد که ضمن ایجاد ذرات یکنواخت و یکسان، حداقل محلول سم در هکتار را بکار می‌گیرد. سمپاش‌های مرسوم محدوده‌ای وسیع از قطرات را از نظر اندازه تولید می‌نمایند.

قطرات درشت سم در روی برگ‌ها به یکدیگر پیوسته و تشکیل قطرات درشت‌تری می‌دهند. این قطرات درشت به طرف پایین غلتیده و روی خاک می‌افتند و سبب آلودگی می‌شوند. قطرات بسیار ریز نیز در نتیجه بادبردگی (drift) از دسترس هدف دور می‌شوند. لذا لازم است که با توجه به هدف سمپاشی از اندازه مشخصی از قطرات استفاده شود تا نتیجه مطلوب از عملیات بدست آید.

یک روش مؤثر برای کنترل اندازه قطرات در یک محدوده کاملاً مشخص، استفاده از تکنولوژی میکرونر یا نازل‌های چرخان است. در این روش مایع سم در وسط یک دیسک چرخان ریخته شده و روی سطح دوار به صورت یک لایه نازک گسترش یافته و به شکل قطراتی کاملاً مجزا در می‌آید.

با این روش اندازه قطرات محلول سم (قطر ذرات) قابل کنترل خواهد بود و بدلیل ایجاد ذرات ریز و کاملاً یکنواخت، حجم محلول سم پاشی شده 20 – 10 برابر کمتر از مقدار مورد استفاده در سمپاشی‌های مرسوم خواهد بود. از ویژگی‌های صفحات چرخان وجود شیارهای فوق‌العاده ظریف در لبه آن است که همچون مخزنی برای محلول سم به شمار می‌رود و باعث ایجاد ذراتی کاملاً یکنواخت از محلول سم می‌شود.

میکرونرها را می‌توان بر روی انواع سمپاش‌‌های بوم‌دار پشت تراکتوری، سمپاش اتومایز و همچنین بر روی سمپاش‌های بوم‌دار پشتی نصب نمود. تکنولوژی استفاده از میکرونر از نظر مناسبت و سازگاری با شرایط کاری کشاورزان ایران از جایگاه بالایی در بین سایر تکنولوژی‌های موجود برخوردار است؛ چرا که باتوجه به خصوصیات کشاورزان همچون ضعف بنیه مالی و پایین بودن سطح سواد ایشان، این سمپاش‌ها از قیمت خرید اولیه و هزینه تعمیر و نگهداری پایینی برخوردارند و کشاورزان با یک آموزش 1 ساعته قادر به کار با این سمپاش‌ها هستند.

هزینه‌های عملیاتی اینگونه سمپاش‌ها نیز با توجه به صرفه‌جویی قابل توجه در میزان محلول مصرفی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. از نظر سهولت و انعطاف‌پذیری عملیاتی نیز از جمله مکانیسم‌های ساده، فاقد صدا و لرزش محسوب می‌شوند و می‌توان باتوجه به شرایط محصول از میکرونرها برای سمپاشی زراعت‌های کوتاه و بلند و همچنین سمپاشی باغات بخوبی بهره برد.

اصولا سمپاش هایی که در مبارزه با علفهای هرز مزارع با سموم هورمونی از جمله املاح مختلف علفکش 2,4-D , 2,4-D مورد استفاده قرار میگیرند، تجربه نشان داده است که در این قبیل سمپاشها بقایای سموم علفکش هورمونی با شستشوی عادی ازبین نرفته و هنگام استفاده مجدد از این سمپاشها با سموم حشره کش، قارچ‌کش و غیره برعلیه آفات و بیماری های گیاهی، باقی می ماند.

بدین ترتیب علفکش های مذکور در داخل سمپاش ایجاد خسارت در محصولات زراعی نموده و از آنجایی که اختصاص دادن یک سمپاش فقط برای علفکش‌های هورمونی در بسیاری از موارد برای کشاورزان مقدور نبوده لذا در این بررسی مواد مختلف پاک کننده و جاذب برای از بین بردن بقایای سموم فوق‌الذکر مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.

نحوه تنظیم و استفاده صحیح از سمپاش ها

با توجه به تنوع ارقام مورد کشت محصولات مختلف زراعی و باغی در دنیا، تنوع اقلیم، تنوع آفات و بیماریها و حتی مراحل مختلف زندگی و نوع سموم قابل استفاده و ... سمپاشهای زیادی در سطح جهان طراحی و ساخته شده که هر کدام کاربرد خاص خود را دارد و پرداختن به همه آنها در این مقال نمی گنجد. به همین جهت سعی گردیده به سمپاشی هایی که در ایران منطقه ساوجبلاغ و مناطق همجوار دارای کاربرد عمومی است، پرداخته شود که موارد زیر را در بر می گیرد:

الف) سمپاشهایی که در امر مبارزه با آفات بیماریها و علفهای هرز در سطح منطقه مورد استفاده قرار می گیرند.1- سمپاش پشت تراکتوری بوم دارالف ) سوار ( که ممکن است دارای لانس نیز باشند)ب ) کششی ( عمدتاً دارای لانس برای سمپاشی مزارع صیفی و باغ هستند)2- سمپاش توبولاینرالف ) کششی ( 2000 لیتری)ب ) سوار ( 800 و 700 لیتری)3- سمپاش توربینی ( عمدتاً در باغات میوه برای سمپاشی بین درختان میوه کاربرد دارند)4- سمپاش پشتی موتوریالف) برای محلول پاشیب ) برای گردپاشی ( سابقاً در باغات انگور برای پاشیدن گوگرد میکرونیزه استفاده می شد).5- سمپاش پشتی تلمبه ای ساده ( فشار سمپاش با تلمبه زدن تأمین می شود).6- سمپاش پشتی تلمبه ای کتابی( فشار سمپاش با تلمبه زدن تأمین می شود و فشار آن یکنواخت تر است)7- سمپاش مه پاش ( فوگر)8- سمپاش فرقونی یا زنبه ای یکصد لیتری

سمپاش های فوگر:

از سـمپاشهای مه پاش قبلاً به طور عمده در انبارهای غله برای ضدعفونی محصولات انبار شده استفاده می گردید ولی به تازگی بنا به راحتی کار ، حجم کار محلول سمی مصرفی در واحد سطح، نفوذ ذرات محلول سم به سطح زیرین شاخ و برگ گیاهان و همچنین توان پوشش یکنواخت و کامل سم در سطح قسمتهای کشت شده در گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرند. مقدار محلول سمی با توجه به نازلهای مورد استفاده در فوگر در واحد ساعت تعریف می شود و هر چه اندازه نازلها بالاتر رود مقدار حجم مصرفی درواحد زمان ( ساعت) بیشتر می شود. حجم محلول سمی مورد نیاز برای هر 1000 متر مربع حدود 5/2 تا 4 لیتر می باشد.

سمپاشهای میکرونری ( دیسک چرخان):

در سمپاشهای میکرونری، چه سه میکرونره و چه چهار میکرونره، میزان خروج محلول سمی و دور میکرونرها تقریباً در همه مواقع یکسان بوده و تغییری ندارد. به همین جهت نکته اساسی در کالیبره نمودن این سمپاشها حرکت رو به جلو کارگر سمپاش می باشد که هر چه سرعت بیشتر باشد حجم محلول سمی در هکتار و زمان سمپاشی در هکتار کمتر خواهد بود.

افزایش سرعت به حد غیر متعارف ضمن جلوگیری از پوشش یکنواخت محلول سمی باعث عدم ریزش تعداد مناسب قطرات سمی در واحد سطح شده و در امر تأثیر سم اخلال ایجاد می کند.نکته ای که همواره در زمینه استفاده از سمپاشهای میکرونری باید مد نظر داشت عدم کاربرد این سمپاش در مواقع وزش باد و بالا بودن دما به ویژه در اواسط روز می باشد.

به هر جهت با اندازه گیری مقدار مشخصی از محلول سمی که در مساحت معینی از مزرعه استفاده شده می توان مقدار محلول مورد نیاز برای یک هکتار را محاسبه نمود. البته مقدار محلول سمی مصرف شده در واحد سطح در این سمپاشها با عنایت به تعبیه نازلهای مختلف برای آفات ، بیماریها یا علفهای هرز متغیر بوده که برای هر نازل نیاز به کالیبره نمودن سمپاش وجود دارد.

براساس تجارب موجود

الف ) سمپاشهای میکرونر نیز در شرایطی چون عدم وزش باد و استفاده در مواقع خنک روز در کنترل آفت سن کارآیی خوبی دارد.ب ) بهترین سمپاش برای مبارزه با آفات بویژه سن غلات با توجه به امکان تردد کمتر در مزرعه و لطمه کمتر به محصول و سرعت کار سمپاش توربولاینر می باشد.ج) بهترین سمپاش که بیشترین کارایی درمبارزه با علفهای هرز را دارد سمپاش پشت تراکتوری بوم دار می باشد. محدودیت این سمپاشها اولاً تردد مکرر سمپاش در واحد سطح برای پوشش کامل آن بوده و ثانیاً با ارتفاع گرفتن بوته ها امکان تردد سمپاشها در مزرعه تقلیل میابد. نازل‌ها در تعیین مقدار حمل سم، الگوى پاشش سم و توزیع علف‌کش بر روى هدف اهمیت دارند. چندین نوع نازل که معمولاً در سمپاشى علف‌کش‌ها مورد استفاده قرار مى‌گیرند در اینجا بررسى مى‌شوند. نازل هایی که براى کنترل فرار علف‌کش به‌ کار مى‌روند نیز در مبحث حفظ علف‌کش بر روى هدف بررسى مى‌شوند.یک نازل شامل یک بدنه نازل، یک صافی، نوک نازل و یک درپوش است. درپوش، صافى و نوک نازل را در بدنه نازل نگهدارى کرده و جاى مى‌دهد.

نحوه کالیبره نمودن سمپاش ها

کالیبره نمودن یا در واقع تعیین مقدار محلول سمی که توسط سمپاش در یک واحد سطح مشخص ( مثلاً هکتار) پخش می شود را کالیبره نمودن می گویند. با توجه به تنوع کارکرد سمپاشها مسلماً کالیبره نمودن سمپاشها با هم متفاوت می باشد و گاهاً اهداف کالیبره نمودن نیز متغیر است. برخی از شرکت های سازنده با طراحی جداولی که همراه سمپاش ارائه می شود نحوه کالیبره نمودن را توضیح می دهند. ولی بطور کلی کالیبره نمودن سمپاشها از یک اصل کلی تبعیت می نماید.

برای کالیبره نمودن سمپاشها نسبت به نوع سمپاش مقداری آب ( برای مایع پاشها) در مخزن سمپاش ریخته و مسافتی که طول آن مشخص باشد سمپاشی می شود. مسافت طی شده در عرض کار سمپاش ضرب شده و سطح سمپاشی به دست می آید. سپس با استفاده از یک تناسب ساده مقدار مصرف محلول سمی در هکتار بدست می آید.

مثال : اگر با یک سمپاش 400 لیتری پشت تراکتوری که عرض کار آن 6 متر است طول 100 متر طی شود و مقدار مصرف محلول سمی 23 لیتر باشد، مقدار محلول سمی مورد نیاز برای یک هکتار از روش زیر محاسبه می شود:

کل مساحت سمپاشی شده در مترمربع 600= 100×6لیتر 383= X

بایستی نازلها و سرعت حرکت در زمان کالیبره نمودن و در زمان سمپاشی عمومی و پس از آن یکسان باشد. در خصوص سمپاشهای لانس دار نیز می توان با اندازه گیری مساحتی از باغ یا زراعت که با 100لیتر یا 50 لیتر محلول سمی قابل سمپاشی باشد، مقدار پاشش محلول سمی در هکتار را محاسبه نمود. در سمپاشهای پشت تراکتوری بوم دار توجه به نوع نازل که دبی و زاویه آن را مشخص میکند، تنظیم ارتفاع بوم سمپاش از گیاه هدف ضروری است.

•برای کالیبره نمودن سمپاشهای پشتی تلمبه ای بهتر است کل مخزن با آب پر شده و با زدن تلمبه و بالا بردن فشار سمپاش به حد مطلوب اقدام به سمپاشی نمود که البته در بین کار و تا تخلیه کامل سمپاش شاید نیاز به چند مرتبه تلمبه زنی برای ایجاد فشار مطلوب در مخزن باشد. مساحتی که با یک مخزن سمپاشی می گردد از طریق متراژ بدست آورده و آنگاه نسبت به یک هکتار محاسبه می شود.•در خصوص سمپاشهای توبولاینر نیز روش کار تقریباً به همین منوال بوده ولی لازم است در صورت وجود باد در جهت پاشش محلول سمی، عرض کار 35 متر و در هوای تقریباً آرام عرض کار به منظور پوشش کامل 25 متر محاسبه شود.

سمپاش یکصد لیتری و زنبه ای

این سمپاشها بطور معمول دارای یک مخزن یکصد لیتری بوده که با استفاده از موتور بنزینی و یا الکترو پمپ عمل ایجاد فشار در محلول سمی ( در مسیر انتقال سم از مخزن به نازل و در محل پمپ) صورت می گیرد.•برای کالیبره نمودن این سمپاشها نیز همانند سایر سمپاشها در سرعت حرکت مناسب کارگر، مساحت سمپاشی شده با حجم معینی از محلول سمی اندازه گیری شده و نسبت به واحد سطح محاسبه می شود.

محلول سمی در سمپاشها به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرد:

1- محلول سمی بدون فشار

الف ) سمپاش میکرونری و سمپاش پشت موتوری•• کم و زیاد نمودن گاز تغییری در مقدار محلول خروجی ندارد و فقط در زمینه ریز نمودن قطرات محلول سم و کم و زیاد نمودن سطح گسترش محلول سمی مؤثر است که لازم است اهرم گاز را نیز در نقطه ای علامت گذاری نموده تا در سمپاشی های بعدی نیز روی همان میزان تنظیم گردد•• در سمپاشهای پشتی موتوری نیز بایستی با پر نمودن مخزن سمپاش به اندازه مشخص و با تنظیم اهرم خروجی محلول سمی اقدام به سمپاشی یکنواخت و با سرعت حرکت مناسب کرد و در انتها نسبت به متراژ قسمت سمپاشی شده و تعمیم آن به یک هکتار اقدام نمود.

2- محلول سمی تحت فشار

الف) تحت فشار در مسیر مخزن از پمپ تا لانس همانند 100 لیتریب) تحت فشار در مخزن همانند پشتی تلمبه ای

الگوهاى پاشش سم نازل‌ها

نوک‌هاى بادبزنى یکنواخت براى پاشش نوارى و هدایت سموم بین ردیف‌ها پس از سبز شدن استفاده مى‌شوند. نحوه پاشش این نوک‌ها به‌ گونه‌اى است که در لبه‌ها نیز حجم کامل سم پاشیده مى‌شود. این نازل‌ها براى پاشش سرتاسر بوم نامناسب هستند. نوک‌هاى بادبزنى با پخش سیلابى براى پاشش کودهاى مایع، علف‌‌کش‌هاى مورد استفاده در خاک و حشره‌کش‌ هاى مورد استفاده در خاک به‌ کار برده مى‌شوند. اکثر سمپاش‌هاى تجارى مجهز به این نوع نوک نازل هستند. این نوک‌ ها داراى الگویى اریب بوده اما یکنواختى الگوى پاشش توسط آنها از نوک‌هاى بادبزنى کمتر است. نازل‌ هایی که به این نوع نوک‌ ها مجهز هستند، بایستى به میزان صددرصد هم پوشش داشته باشند.

نازل‌ها و نوک‌هاى توخالى داراى الگوى پاشش غیریکنواخت هستند، اما چنانچه این نازل‌ها را با زاویه‌اى مناسب نسبت به زمین قرار دهیم، پخش نسبتاً رضایت‌ بخشى خواهیم داشت. بسته به خصوصیات نازل و توصیه‌هاى سازندگان، زاویه اریب نازل بین ۱۰ تا ۹۰ درجه خواهد بود.

سه نوع نازل مخروط توخالى براى به‌ کارگیرى علف‌کش‌ها استفاده مى‌شود: مخروطى جتی، نازل با حفره دوار ، نازل‌هاى دو حفره‌اى براى کنترل فرار.نوک‌هاى مخروطى جت‌پاش زمانى استفاده مى‌شود که پوشش کامل شاخ و برگ لازم است. از آنها براى کاربرد علف‌کش‌هاى تماسى پس از سبز شدن گیاه، مواد برگریزان یا خشک‌کننده‌ها و حشره‌کش‌ها استفاده مى‌کنند.

از آنها همچنین براى رفتارهاى هدایت‌شونده و یا نوارى علف‌کش‌ها استفاده مى‌کنند. این نوک معمولاً در فشارهایى بالاتر از فشارهاى مورد استفاده براى علف‌کش‌ها به‌ کار مى‌روند. از این نازل‌ها زمانى‌ که قطرات کوچک و پوشش کامل موردنیاز است استفاده مى‌ شود. زمانی که از این نوک ها استفاده می شود به‌ دلیل کوچک بودن اندازه قطرات، فرار علف‌کش در فضا افزایش مى‌یابد.

نازل‌هاى با حفره چرخنده به‌ گونه‌اى ساخته شده‌اند که سم با زاویه قائمه وارد لوله نازل مى‌شود (در دیگر نازل‌ها، سم به‌طور مستقیم وارد مى‌شود). سم پس از انحراف وارد حفره نازل مى‌شود و با عبور از نوک نازل تشکیل یک الگوى پاشش به‌ صورت مخروط توخالى با زاویه باز مى‌دهد. این نازل‌ها را براى موارد استفاده در خاک در جلوى ابزار شخم سوار مى‌کنند. همچنین آنها را مى‌توان بر روى کولیتواتورها، از دیگر ابزار مناسب براى رفتارهاى هدایت‌شونده پس از سبز شدن، سوار کرد.نازل‌هاى دو حفره‌اى برای کنترل‌ کردن فرار همچون نوع بارانى RA در قسمت حرکت علف‌کش‌ها به سمت هدف مورد استفاده قرار مى‌گیرد.

قطعات نازل یک سمپاش

اغلب ماده سازنده مورد استفاده براى بدنه نازل‌ها، برنج، نایلون، استیل و آلومینیوم است. نوک نازل‌ها نیز از این مواد یا استیل سخت شده ساخته مى‌شود. قیمت، مقاومت به سایندگی، زنگ‌زدگی، حلال‌ها، شکستگى و هرز شدن رزوه‌ها از جمله مواردى است که به‌ هنگام انتخاب نازل‌ها و نوک آنها باید مدّنظر قرار داد.

اکثر نازل‌ها در ابعاد استاندارد ساخته مى‌شوند، بنابراین بسته به نوع سمپاش موردنیاز، صافى‌ها و نوک‌ها را مى‌توان تغییر داد.نوک‌هاى بادبزنى معمولى براى رفتار پوششى استفاده مى‌شود. حجم پاشش سم به گونه‌اى است که مقدار کمترى سم در لبه‌هاى الگوى پاشش ریخته مى‌شود، به این خاطر براى ایجاد یک الگوى پاشش یکنواخت سم در عرض کامل بوم، بایستی پوششى در لبه‌هاى الگوى پاشش هر نازل وجود داشته باشد.

سمپاش‌ هایى که صرفاً براى علف‌کش‌ها مصرف مى‌شود معمولاً مجهز به این نوع نازل‌ها هستند. آنها به خوبى براى پخش یکنواخت و سرتاسرى علف‌کش‌هاى مورد استفاده در خاک و دیگر آفت‌کش‌ها مناسب هستند. همچنین از آنها براى علف‌کش‌هاى شاخ و برگ که داراى سیستم انتقال سیم‌پلاست هستند یا زمانى‌ که مقدار شاخ و برگ بیش از اندازه نیست، استفاده مى‌شود.

مخازن سمپاش

مخازن سمپاش را از چندین ماده متفاوت مى‌توان ساخت. آلومینیوم، فولاد آلومینیوم، فایبرگلاس، آهن، گالوانیزه و پلاستیک‌هاى محکم از جمله این مواد هستند. طبیعت محلول سم مورد استفاده، ساختار سمپاش و طول منطقه نیازمند به سمپاشى از عواملى هستند که بایستى آن ها را در انتخاب یک مخزن مدّنظر داشت. احتمالاً مخزن‌هاى از جنس استیل، سازگارترین نوع مخازن در تمامى شرایط هستند اما اغلب بالاترین قیمت را نیز دارند.

از مخزن‌هاى با فولاد نرم یا گالوانیزه بایستى پرهیز کرد زیرا ممکن است بعضى با علف‌کش‌ها و محلول‌هاى سم واکنش دهند. فولاد گالوانیزه یا نرم به‌طور مستمر تولید یک ورقه زنگ مى‌کند که منجر به مسدود شدن دستگاه سمپاش مى‌شود. بعضى از محلول‌هاى سم نیز ممکن است با آلومینیوم و پوشش آهن (Coated steel) واکنش نشان دهند. فایبرگلاس و پلاستیک به واکنش‌هاى شیمیایى مقاوم می باشند و زنگ نمى‌زنند اما مخازن ساخته شده از این مواد در مقایسه با مخازن فلزى بیشتر تحت شکستگى قرار مى‌گیرند.

تلمبه‌ها

تلمبه سمپاش، قلب دستگاه است. اکثر سمپاش‌هاى مورد استفاده براى علف‌کش‌ها در مزارع به‌گونه‌اى طراحى شده‌اند که سموم را در فشار نسبتاً پائین (۲/۲ تا ۴/۴ کیلوگرم بر سانتى‌متر) مى‌پاشند و مجهز به تلمبه‌هاى ارزانى همچون تلمبه‌هاى سانتریفوژ یا ساچمه‌اى هستند. سمپاش‌هائى که براى حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها استفاده مى‌شوند داراى فشار زیادى حدود ۳/۷ تا ۴/۳۶ کیلوگرم بر سانتى‌متر بوده و معمولاً مجهز به پمپ‌هاى پیستونى هستند. یک نوع جدیدتر پمپ به نام پمپ توربینى نیز اخیراً عرضه شده است. معمولاً از پمپ‌هاى دنده‌ای، پروانه‌اى و دیافراگمى کمتر استفاده مى‌شود.

پمپ‌هاى سانتریفوژى معروفیت زیادى در سمپاش‌هاى علف‌کش دارند زیرا علاوه بر قیمت مناسب، توانایی انجام کار خوبى را نیز دارند. این پمپ‌ها را تقریباً به راحتى با همه فرمولاسیون‌هاى قابل اسپرى حتى اگر داراى مواد ساینده و درشت نیز باشند به راحتى مى‌توان استفاده کرد. به تناسب نیروى سانتریفوژی، فشار افزایش مى‌یابد.

محلول سم از قسمت مرکزى پروانه دوار وارد پمپ مى‌شود. پروانه، مایع را به لبه خارجى محفظه مى‌راند و از قسمت خروجى آن را وارد سیستم انتقال مى‌کند. حداکثر فشار تولید این پمپ‌ها پنج و نیم است. اکثر سمپاش‌ها مجهز به پمپ‌هاى سانتریفوژى هستند که نیازى به تنظیم‌کننده‌هاى فشار ندارند زیرا در مقایسه با دیگر انواع پمپ‌ها، مسدود شدن سیستم انتقال منجر به تغییر مؤثرى در فشار نمى‌شود.

در این پمپ‌ها، سرعت عمل پروانه ۱۲۰۰ تا ۳۵۰۰ دور در دقیقه است. با توجه به اینکه سرعت حرکت شافت تراکتور در حالت استاندارد ۵۴۰ و در سرعت‌هاى بالا ۱۰۰۰ دور در دقیقه است، پمپ‌هاى سانتریفوژى براى داشتن سرعت مناسب نیازمند یک تسمه و سیستم کشنده یا یک سیستم دنده‌اى اضافى هستند. بعضى از آنها به‌ وسیله موتورهاى هیدرولیکى متصل به سیستم هیدرولیک تراکتور حرکت مى‌کنند. نیاز پمپ‌هاى سانتریفوژى به لوازم مخصوص براى افزایش سرعت، آنها را سنگین‌ تر و بزرگ تر‌ از دیگر پمپ‌هاى دوار ساخته است.

براى استفاده علف‌کش‌ها و محلول‌هاى کود، یک پمپ توربینى به تازگی ارائه شده است. این پمپ شبیه یک پمپ سانتریفوژى است با این تفاوت که دریافت و حمل سم، هر دو از سطح خارجى پروانه انجام مى‌شود. برعکس، پمپ‌هاى سانتریفوژى از قسمت مرکزى خود سموم را دریافت و سپس آن را به سطح خارجى حمل مى‌کند. پمپ توربینى خصوصیات حجم زیاد و فشار کم پمپ سانتریفوژى را دارا است اما در سرعت‌هاى پائین‌تر نیز به خوبى کار مى‌کند. البته در دور ۵۴۰، ظرفیت پمپ کاهش مى‌یابد.

از پمپ‌‌هاى دوار (Roller) زمانى‌ که فشار پائین و ارزان قیمتى در سیستم حمل و نقل موردنیاز باشد، استفاده مى‌شود. اگرچه بروشور پمپ بر این دلالت دارد که پمپ دوار قادر است فشارى بیشتر از ۲۲kg.cm-2 تولید کند، اما در اثر کارکرد و استهلاک، فشار پمپ سریعاً کاهش مى‌یابد. اکثر این پمپ‌ها داراى فشارى کمتر از هفت و سه دهم kg.cm-2 هستند. آب داراى سنگریزه یا پودرهاى وتابل ساینده باعث فرسودگى سریع این پمپ‌ها مى‌شوند. اگر چه قیمت آنها پائین بوده اما عمر آنها نسبتاً کوتاه است، لذا بهتر است به جای آن ها پمپ‌هاى سانتریفوژى خریدارى شود.

در پمپ دوار، ساچمه‌ها به‌صورت آزاد در داخل شکاف‌هاى پروانه قرار گرفته است و بخش پروانه هم از قسمت مرکزى در محفظه پمپ سوار شده است. چرخش پروانه باعث جلو راندن ساچمه‌ها در محفظه پمپ مى‌شود. مایع نیز در جلوى ساچمه‌ها به جلو رانده مى‌شود و به طرف بخش خروجى منتقل مى‌‌شود. البته ضمن چرخش، نیمى از مایع به خارج حمل مى‌شود و نیمى دیگر بین ساچمه‌ها باقى مى‌ماند.

پمپ‌هاى سمپاش

پمپ پیستونی در بین تمام پمپ‌ها بیشترین قابلیت تغییر (Versatile) را دارد. این پمپ به‌گونه‌ای طراحی شده است که قادر به حمل و نقل تمامی فرمولاسیون‌های قابل اسپری بوده و فشار را تا بیشتر از ۵۸kg.cm-۲ افزایش می‌دهند. پمپ‌های پیستونی ، پمپ‌های فشاری هستند که در هر یک دور چرخش پیستون ، حجم دقیقی از سم را منتقل می‌ کنند. روش کار آن ها از این قرار است که با پائین آمدن پیستون یک شیر باز می‌شود و مایع به داخل کشیده می‌شود و زمانی‌ که پیستون به طرف بالا حرکت می‌کند ، شیر اول بسته شده و شیر دوم باز و مایع به خارج هدایت می‌شود .

یک پمپ پیستونی دارای دو پیستون است که منطبق با هم کار می‌کنند. همراه پمپ‌های پیستونی در دستگاه سمپاش بایستی مخزن هوای تحت فشار نیز تعبیه شود تا محلول سم جریان ثابتی داشته باشد. نیروی پمپ‌های پیستونی از طریق موتور یا چرخ سمپاش تأمین می‌شود. زمانی‌ که آنها را به چرخ‌های متصل و روی زمین می‌کشند ، میزان سم خروجی در ارتباط با سرعت سمپاش خودبه‌خود تنظیم می‌گردد.

تغییر در سرعت حرکت در نتیجه بالا و پائین رفتن از تپه‌ها ، عبور از روی خاک‌های با درجه سفتی متفاوت یا هر عاملی که راننده را در ثابت نگهداشتن سرعت دچار اشکال می‌کند ، پیش می‌آید. پمپ‌های پیستونی گران قیمت هستند و به جز مواقعی که اندازه‌گیری میزان دقیق سمپاشی در ارتباط با سرعت سمپاش هدف باشد ، نیازی به استفاده از این پمپ‌ها نیست.

انتخاب پمپ‌ها باید براساس حجم موردنیاز سمپاشی، به‌هم‌زنی، مقدار برگشت در حین عبور و جریان میزان تلف شدن سم صورت گیرد. پمپ‌هاى موجود در سمپاش‌ها به ترتیب از بیشترین تا کمترین حجم خروجى پمپ عبارتند از سانتریفوژی، توربینی، دوار و پمپ‌هاى پیستونى.

ارزیابی سمپاش‌ها

عملکرد همه ماشین‌های کشاورزی، برای استفاده مؤثر و مطمئن با کمترین هزینه و بیشترین بهره‌وری باید مورد ارزیابی قرار گیرد. شاید این سؤال پیش بیاید که پس از تنظیم و کالیبراسیون سمپاش، ارزیابی عملکرد آن به چه معناست. انجام تنظیمات و کالیبره کردن سمپاش‌ها این اطمینان را ایجاد می‌کند که ماشین با کمترین تلفات محلول سم، کمترین هزینه و بیشترین سرعت، محلول سم را به میزان توصیه شده روی هدف می‌پاشد اما همه این تنظیمات و کالیبراسیون تلاشی در جهت رسیدن به کیفیت مطلوب و کارآیی مورد نظر سم و ماشین است. لازم است که ارزیابی کیفی از هدف نهایی یعنی کیفیت رسیدن قطرات سم با اندازه مطلوب به هدف نیز بررسی گردد.

در صورتی که کالیبراسیون و ارزیابی عملکرد سمپاش‌ها به نحو صحیح انجام شود می‌توان امیدوار بود که با هزینه کم‌تر، مصرف سم و آب پایین تر و کاهش اثرات زیست محیطی سموم، عملیات سمپاشی را انجام داد. در بررسی و ارزیابی کیفیت سمپاشی و عملکرد سمپاش‌ها معمولاً پارامترهای زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:

•          میزان بادبردگی•          اندازه قطرات (قطر متوسط حجمی (VMD) و قطر میانه عددی (NMD))•         یکنواختی پاشش•          ضریب کیفیت سمپاشی•          بازده مزرعه ‎ای سمپاش•          درصد لهیدگی محصول•          میزان بادبردگی

نتایج دو پژوهش انجام شده در کشور در مقایسه سمپاش‌های مختلف نشان می دهد که استفاده از سمپاش های میکرونر به دلیل سمپاشی یکنواخت و عملکرد مناسب در مزرعه ، هزینه های عملیاتی کم ، مصرف محلول کم سموم دفع آفات ، درصد خرد شدن محصول و ظرفیت موثر قابل قبول توصیه می شود. از سمپاش میکرونر  در مواردی که امکان رانندگی با تراکتور در مزرعه وجود ندارد می توان استفاده کرد.

در مواردی که احتمال ترافیک تراکتور وجود دارد ، می توان از نوع پشت تراکتور برای افزایش ظرفیت نظری و موثر استفاده کرد. این نوع سمپاش ها به دلیل سادگی ساخت برای بیشتر کاربران قابل استفاده هستند. اگر از تراکتورهای سبک با اسپری های بوم چرخ و باریک مانند MF240 (در مراحل ارتفاع محصول بالا) استفاده شود ، درصد خرد شدن محصول کاهش می یابد و تردد تراکتور در این شرایط مورد قبول کشاورز قرار می گیرد. .

نتایج تحقیق برای مقایسه عملکرد سمپاش های رایج کشور در مزارع گندم ، از جمله سمپاش‌های تراکتوری بوم‌دار، سمپاش‌های لانس‌دار، سمپاش‌های توربولاینر، سمپاش‌های میکرونر پشتی و سمپاش‌های اتومایزر در مناطق کرج، آذربایجان غربی، خوزستان و خراسان به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای نشان داد که بیشترین استفاده از سمپاش های کشاورزان (39.7٪) لانس‌دار هستند.

سمپاش‌های بوم‌دار، میکرونر، توربولاینر، و اتومایزر به ترتیب با 29.6٪ ، 14٪ ، 8.4٪ و 8.4٪ در رده های بعدی قرار دارند. از نظر مقدار محلول استفاده شده در هکتار ، بین روشهای سمپاشی 1٪ تفاوت معنی داری وجود دارد. بیشترین و کمترین کاربرد محلول سم به ترتیب مربوط به سمپاش نیزه ای (854.2 لیتر در هکتار) و سمپاش میکرونر  (35.4 لیتر در هکتار) است. سمپاش‌های لانس‌دار، بوم‌دار و اتومایزر، به دلیل خیسی کامل سطح کارهای حساس، از نظر یکنواختی پاشش قابل ارزیابی نبودند.

در سمپاش‌های میکرونر و توربولاینر به ترتیب قطر متوسط حجمی 398 و 441 میکرون و قطر متوسط 189 و 123.2 میکرون بود. بنابراین سمپاش میکرونر  از کیفیت پاشش بالاتری نسبت به سمپاش های لانس‌دار، اتومایزر و بوم دار برخوردار بود و این دو سمپاش از نظر کیفیت پاشش برتر بودند. بیشترین درصد لهیدگی محصول مربوط به سمپاش بوم دار پشت تراکتوری به میزان 10.3٪ است.