موتور پمپ آب بنزینی و دیزلی و تفاوت آنها

یکی از تجهزیات صنعتی که برای انتقال سیالات مخصوصا اب مورد استفاده قرار می گیرد, موتور پمپ است. موتور پمپ شامل دو بخش موتور (Engine) و پمپ(Pump)  می باشد. در این دستگاه موتور وظیفه تامین قدرت و پمپ وظیفه انتقال سیال را بعهده دارد.این دو بخش از طریق کوپلینگ و شاسی به هم جفت می شوند و تشکیل یک دستگاه واحد را می دهند. همانند بیشتر تجهیزات صنعتی, موتور پمپ نیز دارای انواع مختلفی است .

موتور پمپ چیست؟

موتور پمپ دستگاهی است که از دو قسمت موتور و پمپ تشکیل شده است. موتور پمپ برای پمپاژ آب استفاده می شود، این دو قسمت موتور پمپ توسط شاسی به یکدیگر کوپله شده تا سر جمع باشند و به راحتی قابل حمل باشند.سوخت موتور پمپ ها نیز به سه دسته ی موتور پمپ بنزینی، موتور پمپ دیزلی و موتور پمپ نفت بنزینی تقسیم می شود.

معمولا این تجهیزات را در ارتفاع 6 متری از مخزن آب قرار می دهند تا این دستگاه توانایی پمپاژ نمودن آب تا ارتفاع بالا را داشته باشد.معمولا مدت زمان کارکرد این تجهیزات صنعتی نیز خیلی بالا نیست، به همین دلیل برای استفاده بهینه از آن معمولا توصیه می شود که زمان کارکرد موتور پمپ را حدود 2 الی 3 ساعت در نظر بگیرند تا عمر مفید این وسیله بیشتر شود.

از نظر قطر و اندازه ی خروجی موتورپمپ نیز این تجهیزات در سایزهای 1 الی 4 اینچی موجود هستند که بسته به ارتفاع مورد نیاز و مقدار آبدهی قابل تغییر می باشند.دهانه موتور پمپ ۲ اینچ و ۳ اینچ و ۴ اینچ است و ۲ و۳ اینچ هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، ولی موتور ۴ اینچ موتور توانمند و مقاومی دارد.

انواع موتور پمپ

از نظر سوخت

انواع موتور پمپ از نظر سوخت به سه دسته زیر تقیسم میشوند:

1.    موتور پمپ بنزینی

2.    موتور پمپ دیزلی

3.    موتور پمپ نفت بنزینی

از نظر حیطه ی کاری

از نظر حیطه ی کاری نیز این تجهیزات صنعتی به چندین دسته زیر تقسیم میشوند

1.    آب تمیز

2.    آب کثیف

3.    موتور پمپ با ناخالصی

4.    موتور پمپ فشار بالا

از نظر کارکرد

1.    چهار زمانه2.    دو زمانه

موتور های چهار زمانه و دو زمانه در دو مورد با یکدیگر متفاوتند. اصولی ترین تفاوت در مکانیزم عملکردی این موتورها می باشد. بدین صورت که در موتور های دو زمانه با یک سیکل رفت و برگشت سیلندر و در موتور های چهار زمانه با دو سیکل رفت و برگشت سیلندر احتراق صورت می گیرد.

تفاوت دیگر این است که در موتور های دو زمانه روغن و سوخت با هم ترکیب می شوند اما در موتور های چهار زمانه جدا می باشند.

پمپ های کشاورزی

سامانه های نوین آبیاری در کشور ما در واقع همان آبیاری تحت فشار است. جهت اجرای آبیاری تحت فشار ما نیاز به افزایش فشار آب داریم این وظیفه را می تواند پمپ به خوبی انجام دهد.

برای اجرای هرگونه آبیاری تحت فشار مثلاً آبیاری قطره ای یا آبیاری بارانی میبایست فشار آب از فشار محیط که همان یک اتمسفر باشد بالاتر برود بعضی این کار را به کمک ارتفاع مخازن انجام میدهند ولی پر کردن همان مخزن نیز به هر حال نیاز به پمپ دارد گاهی هم از استخر استفاده می کنند  تخلیه آب استخر نیز نیاز به کف کش دارد برای آبیاری به کمک آب چاه نیز از پمپ های شناور استفاده می شود.

در اجرای آبیاری تحت فشار نمی‌توان اهمیت پمپ را نادیده گرفت. آبیاری قطره ای نیاز به فیلتر اسیون دارد وظیفه فیلتراسیون تصفیه آب است اغلب پکیج های فیلتراسیون نیاز به فشار آب بالایی دارند لذا برای این مسائل از پمپ های سه اسب یا بیشتر استفاده میشود پمپ های آبیاری برای مزارع بزرگ اغلب سه فاز هستند پمپ های تکفاز را میتوان برای باغ های کوچک استفاده کرد.

باغهای ویلاهایی که به آب آشامیدنی شهر دسترسی دارند جهت آبیاری نیازی به استفاده از پمپ ندارند.

متنا ترین پمپ برای سبآبیاری باید با توجه به دبی آب مصرفی مزرعه انتخاب شود پمپی که دبی آن بیشتر از دبی مصرفی مزرعه باشد اگر در طرح استفاده شود آن پمپ آسیب می‌بیند.

به سادگی می‌توان دبی مورد نیاز باغ یا مزرعه را اندازه‌گیری کرد به این صورت که تعداد قطره چکانها یا آب پاش ها را در میزان مصرف هر آبپاش یا نازل یا قطره چکان ضرب کنیم مثلاً اگر شما در باغ خود هزار قطره چکان ۴ لیتر در ساعت دارید مصرف واقع شما ۴۰۰۰ لیتر در ساعت می باشد پس بهترین پمپ برای شما یک پمپ ۴۰۰۰ لیتر در ساعت می باشد البته پارامترهایی که روی جعبه پمپ درج شده بر حسب لیتر در دقیقه است به عنوان مثال یک پمپ ده لیتر در دقیقه می‌تواند ۶۰۰۰ لیتر در ساعت یا ۶ متر مکعب در ساعت آب را پمپاژ کند.

البته انتظار نداشته باشید که اگر پمپ ۳۰۰۰ لیتر در ساعت خروجی دارد حتما همین مقدار را برای شما پمپاژ کند مسائلی مثل ارتفاع و شیب و اتصالات به کار رفته در خط لوله می‌تواند فشار جریان را کاهش دهد لطفاً برای طراحی سیستمهای آبیاری تحت فشار به این نکات توجه بفرمایید که متضرر نشوید.

کاربرد موتور پمپ

این نوع پمپ برای پمپاژ انواع مایعات مثل آب در مکان‌هایی که شرایط استفاده از برق ندارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. موتور پمپ در جاهایی استفاده می‌شود که آن مناطق خشک هستند و خطر احتراق در آن منطقه وجود دارد. مخزن و پمپ آب را بر پشت وسیله نقلیه‌ای قرار می‌دهند و و با پاشیدن آب از خطر آتش سوزی در این مناطق جلوگیری می‌کنند.

موتور پمپ در صنایع مختلف کشاورزی و باغبانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه نیاز به برق ندارد و قابل حمل و آب و سیالات دیگر را با فشار زیاد به راحتی پمپاژ می‌کند.

•    سیستمهای آبیاری

•    کارگاه‌ها و صنایع

•    زمینهای کشاورزی و باغبانی

•    استخرها و حوضچه‌های آب

•    کاربریهایی که نیاز به دبی بالا دارد

عوامل موثر در انتخاب پمپ آب:

•    توان:

میزان نیرویی که برای انجام کار مورد نظرتان نیاز دارید که برحسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (KW) محاسبه میشود.

•    حداکثر دبی:

میزان آبدهی که نیاز دارید تا سیستم آبرسانی شما به درستی کار کند که برحسب لیتر بر دقیقه (L/min) و یا مترمکعب بر ساعت (M3/H) محاسبه میگردد.

•    حداکثر ارتفاع:

حداکثر میزان مسافت و یا ارتفاعی که نیاز دارید پمپ سیال را پمپاژ کند که برحسب متر (M) محاسبه میشود.

•    قطر خروجی لوله:

به اندازه قطر لوله خروجی پمپ میگویند که معمولا برحسب اینچ (Inch) بوده و با میزان آبدهی رابطه مستقیم دارد.

•    مشخصات الکتریکی:

بطور معمول پمپهای صنعتی و کشاورزی سه فاز هستند و با ولتاژ 380ولت کار میکنند اما در توانهای پایین پمپ تکفاز هم طراحی و تولید میشود.

اجزای اصلی پمپ آب:

الکتروموتور – شامل بخش الکتریکی پمپ آب

کوپلینگ – متصل کننده الکتروموتور به شفت پمپ

محفظه یاتاقان – محل قرارگیری بلبرینگها

مکانیکال سیل – آببندی پمپ و جداکننده سیال از سایر بخشها

پروانه – بسته به کاربری انواع بسیار متنوعی دارد (لینک انواع پروانه)

پمپ بی صدا:

پمپ آب بی صدا تنها یک واژه غلط و عوام فریبانه برای تبلیغات بوده و امروزه این واژه به اشتباه در میان افراد موسوم شده است؛ باید بدانید که تمامی پمپ هایی که در بازار ایران وجود دارند تولید صدا میکنند ولی این صدا بسته به نوع پمپ و برند آن میتواند متفاوت باشد ، اما در کل از میان مدلهای پمپ آب خانگی ذکر شده در بالا پمپ بشقابی از همه صدای کمتری تولید میکند.

نکات مهم در نگهداری پمپ آب

•    برای اینکه موتور عملکرد خوبی داشته باشد باید از ورود آب به داخل سیستم موتور پمپ خودداری کرد.

•    برای اینکه جلوگیری آب صورت گیرد باید تمامی اتصالات بوسیله بست متصل شوند.

•    اگر موتور پمپ بدون آب کار کند باعث خرابی آن می‌شود.

•    موتور پمپ را در جای مطمئنی نصب کنید که جریان شدید آب آن را تکان ندهند.

•    حتما باید مقدار کافی آب برای پمپاژ باشد در غیر این صورت هوا وارد سیستم می‌شود و پمپ را خراب می‌کند.

•    توجه داشته باشید که آب پمپ را باید در فصل زمستان و هر زمان که احتمال یخ زدگی دارد خالی کنید.

•    روغن موتور این پمپ‌ها باید بعد از ۲۰ ساعت کار عوض شود.

تفاوت موتور پمپ دیزلی با بنزینی

موتور پمپ ها، یکی از پاسخ های بشر مدرن به نیاز روزافزونی بود که برای انتقال آب وجود داشت. با گسترش پیدا کردن مزارع و نواحی که کشاورزی در آن ها صورت می گرفت، بشر تلاش خود را معطوف به ابداع وسیله ای کرد که بتواند آب را با یک نیروی خارجی از یک نقطه به نقطه دیگری انتقال دهد؛ تا پیش از این تنها این نیروی جاذبه بود که قادر به انجام این کار بود.

اما با ورود موتور پمپ، انسان مدرن توانست آب را برخلاف جهت جاذبه و شیب به حرکت درآورد؛ در حالی که در گذشته همواره این یک عامل محدودکننده برای او بود. بر همین مبنا موتور پمپ در حال حاضر در کشاورزی به طور خاص و در برخی صنایع دیگر به طور عام کاربرد حیاتی دارد.

اما هدف اصلی ما از نگارش این یادداشت، جدای از پرداختن به ماهیت این وسیله کاربردی و زاییده یک ایده خلاقانه، این است که تفاوت دو نوع از موتور پمپ یعنی موتور پمپ دیزلی و موتور پمپ بنزینی را بررسی کنیم.

در نظر عامه از دو نوع موتور پمپ نام برده می‌شود: موتور پمپ دیزلی ، موتور پمپ بنزینی. این دو دسته از پمپ‌ها، از نظر نوع سوخت مصرفی تفکیک شده و بر همین مبنا می‌توان تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کرد. برای انجام بررسی، ابتدا نگاهی به ماهیت هر یک از آن‌ها داریم.

موتور پمپ دیزلی؛ گازوئیل برای حرکت

در موتور پمپ دیزلی همانطور که از نام آن پیداست، از سوخت گازوئیل برای تأمین انرژی موتور استفاده می‌شود. اگر به تعریف جامع موتور پمپ‌ها که در ابتدای بخش پیشین ذکر شد رجوع کنید، متوجه خواهید شد که یکی از ارکان عملکرد این وسیله انتقال یک نیروی خارجی به سیال (آب) است. این نیروی خارجی در اینجا توسط موتوری با سوخت دیزل تأمین خواهد شد.

موتور پمپ بنزینی؛ سوختی آشناتر برای عامه مردم

این نوع از موتور پمپ نیز، از بنزین برای احتراق موتور خود استفاده می‌کند. استفاده از سوخت بنزین مزایا و معایب خاصی دارد که بخش مهمی از آن ناشی از تفاوت در نحوه عملکرد این موتور درون‌سوز است.

تفاوت موتور پمپ دیزلی با بنزینی ؛ ناشی از چیست؟

اجازه دهید با یک پرسش ریشه‌ای، پاسخگویی به پرسش اصلی متن را آغاز کنیم. اساساً تفاوت موتور پمپ دیزلی با بنزینی ، در چیست؟ تفاوت این دو در تفاوت نوع سوخت آن‌ها نهفته است. هر چند هردو موتورهایی چهار‌زمانه دارند اما در چرخه عملکرد موتور دیزل شمع و جرقه زدنی در کار نیست.

در موتورهای دیزل با توجه به ماهیت سوخت گازوئیل، در مرحله تراکم، ترکیب سوخت و هوا به قدری فشرده می‌شوند که خود به خود دچار احتراق خواهند شد. این در حالی است که همانطور می‌دانید، در موتور بنزینی پس از متراکم شدن بنزین و هوا، به یک جرقه برای اشتعال ترکیب نیاز است.

تفاوت اصلی از این نوع آزادسازی انرژی سوخت ناشی می‌شود. تمام تفاوت‌هایی که در ادامه خواهید دید، همگی ناشی از این تفاوت در احتراق و تفاوت ماهیت شیمیایی دو ماده بنزین و گازوئیل است.

تفاوت وزن موتور پمپ دیزلی و بنزینی

در موتورهای دیزل، نیاز به تراکم شدید باعث شده تا وزن این دست از موتورها بیش از موتورهای بنزینی باشد. دقت داشته باشید که در موتور دیزل با توجه به اتکای موتور به تراکم شدید ترکیب سوخت و هوا، سیلندرها ظرفیت تراکم بسیار بیشتری داشته باشند و این یعنی فشار بسیار بیشتری را تحمل کنند؛ گاهی حتی تا 3 یا 4 برابر فشار در سیلندر یک موتور بنزینی.

همین باعث می‌شود تا در موتور دیزل دیواره‌ها ضخیم‌تر بوده و برای تحمل این فشار شدید، بلوک سیلندر را ضخیم‌تر بسازند. فراموش نکنید که سنگین‌تر بودن موتورهای دیزلی به معنی سنگین‌تر بودن موتور پمپ دیزلی است. همواره این نوع از موتور پمپ‌ها نسبت به گونه‌های بنزینی سنگین‌تر و حجیم‌تر هستند. البته این مقایسه در حجم موتور برابر معنا دارد.

محدودیت در آب و هواهای مختلف

متأسفانه ماهیت و خواص شیمیایی و فیزیکی سوخت گازوئیل باعث شده تا موتور پمپ گازوئیلی از این نظر نسبت به مدل‌های بنزینی محدودیت داشته باشد. در کنار اینکه موتورهای دیزلی در سرما عملکرد روانی نداشته و با افت بازدهی روبرو می‌شوند، خود سوخت گازوئیل نیز در سرما به سرعت یخ می‌زند(البته سریع‌تر نسبت به بنزین).

اگر دقت کنید راننده ماشین‌های سنگین که سوخت آن‌ها اغلب گازوئیلی است، از ترکیب الکل برای جلوگیری از یخ زدن سوخت استفاده کرده یا پیش از روشن کردن ماشین با ابزارهای گرمایشی مانند مشعل زیر خودرو را گرم می‌کنند تا یخ زدگی سوخت در لوله‌های رابط رفع شود. موتور پمپ بنزینی نسبت به گونه دیزل از این نظر برتری داشته و در انواع آب و هواها کاربرد دارد.

راندمان سوخت در کدام‌یک بیشتر است؟

در پاسخ به این پرسش، داشتن دو پیش‌نیاز ذهنی اهمیت دارد:

پیش از هر چیز دقت داشته باشید که مبنای تصمیم‌گیری شما باید دسترسی به سوخت باشد. این بدان معنی است که باید در نظر داشته باشید که شما در هر حالت و با انتخاب هر یک به حجم زیادی از سوخت نیاز دارید پس مهم است که سوختی را انتخاب کنید که به آن دسترسی داشته باشید.

قیمت سوخت گازوئیل همواره کمتر از بنزین است. به طور مثال در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین آزاد معادل 5 لیتر گازوئیل آزاد است. این را در نظر داشته باشید که حتی در صورت مصرف 4 برابری سوخت در مدل دیزل، همچنان کار با آن دارای صرفه اقتصادی است.

با این دو پیش‌نیاز ذهنی می‌توان گفت که کار با نوع دیزلی، از نظر مصرف سوخت، به مراتب ارزان‌تر بوده و راندمان بالاتری دارد؛ یعنی با پرداخت پول کمتری، انرژی بیشتری به دست می‌آورید. این در بلندمدت می‌تواند موجب صرفه اقتصادی زیادی شود. پس در صورتی که به گازوئیل دسترسی دارید، این یک گزینه بسیار جذاب از نظر اقتصادی است.

مواردی دیگر از تفاوت این دو دسته

موتور پمپ دیزلی آلایندگی بیشتری داشته و صدای بیشتری نیز تولید می‌کند. وجود آلایندگی بالا برای این نوع از موتورها یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.موتور پمپ بنزینی نمی‌تواند به طور مداوم در ساعات کاری زیاد روشن باشد؛ نیاز است تا از این نوع از پمپ‌ها به صورت تناوبی و با حفظ حد استراحت استفاده شود. در حالی که مدل گازوئیلی این توانایی را دارد تا به طور مداوم و برای ساعت‌های متمادی بدون ایجاد هیچ مشکلی روشن باشد.دوام، ماندگاری و مقاومت، اغلب در مدل‌های دیزلی بیشتر است. شاید این امری مطلق نباشد اما تجربه نشان داده است که در قیمت‌ها و کیفیت‌های برابر، در زمینه مقاومت و طول عمر، کفه ترازو به سمت دیزلی سنگینی می‌کند.

طريقه روشن كردن موتور برق

همانطور که گفته شد از جمله مواردی که برای یافتن علت روشن نشدن موتور برق باید به آن دقت زیادی داشت، داشتن آشنایی کافی درباره طریقه روشن کردن موتور برق و مطالعه کامل دستوالعمل کارکرد موتور برق است. در این قسمت به مهمترین و اصلی ترین نکات قبل از روشن شدن و در حین کار موتور برق اشاره شده است:

•    قبل از استفاده از دستگاه دفترچه‌ی راهنمای موتور برق حتما مطالعه شود.•    اطلاعات لازم درباره تجهیزات و میزان خطر جابجایی یا اشتباه فعال کردن هر قطعه را مطالعه کنید.•    هنگام استفاده از موتور برق برای جلوگیری از استنشاق گاز‌های خروجی از این موتور یک ماسک تهیه کرده و خود را در برابر این گاز‌های سرطان زا ایمن کنید.•    هنگام ریختن بنزین در این دستگاه حتما از خاموش و سرد بودن موتور برق اطمینان کافی را حاصل نمایید.•    هنگام روشن کردن موتور برق آن را روی دور تند قرار ندهید، در حالت کلی نیز این امر خطر آفرین خواهد بود.

از جمله این عوامل مختلف می توان به موارد زیر اشاره کرد که هر یک از آن ها به تنهایی می توانند یکی از عوامل مختلفی محسوب شوند که سبب روشن نشدن موتور برق گازوئیلی یا به سختی روشن شدن آن ها می باشد. این عوامل عبارتند از:

1.    ایجاد گرفتگی در لوله های سوخت که بایستی حتما این مسئله مورد بحث و بررسی قرار گیرد و در صورت بروز گرفتگی مشکل به وجود آمده را برطرف کرد.2.    نبود سوخت در باک که در این صورت با شارژ نمودن سوخت گازوئیل در موتور برق گازوئیلی می توان به مشکل نامبرده شده خاتمه داد.3.    وجود هوا در لوله های فشار ضعیف که پس از عیب یابی و بروز چنین حادثه ای باید هوای موجود در این لوله ها را خارج نمود تا دستگاه قادر به روشن شدن مجدد گردد.4.    بسته شدن فیلتر سوخت و از کار افتادن پمپ اولیه5.    مشکلات ناشی از لوله ها که باید  به وسیله پاک نمودن لوله ها با کمک فشار هوا با سیم نازک صورت گیرد تا بدین ترتیب مشکل به وجود آمده را مرتفع نمود.6.    هواگیری نمودن مدار به منظور رفع مشکل به وجود آمده در آن7.    ایجاد اختلال در المنت دستگاه که در صورت نیاز باید این قطعه را تعویض کرد.8.    ایجاد مشکل و ایراد فنی در سوپاپ های پمپ یا فنر آن که بایستی به هنگام عیب یابی مشکل به وجود آمده این مسئله را نیز مورد بررسی قرار داد و آن را به خوبی تحت کنترل قرار داد.

نتیجه گیری

همانطور که گفته شد استفاده از موتور پمپ آب از راحت ترین و سریع ترین راه های انتقال آب است که کاربرد زیادی در بخش‌های مختلف از جمله مصارف خانگی، صنعتی و غیره دارد. موتور پمپ های آب دیزلی و بنزینی دارای تفاوت هایی با یکدیگر هستند که باید در هنگام تهیه آن ها به آنها توجه داشته باشید.از جمله تفاوت های مهم نوع سوخت استفاده شده در آنها است که باید در نظر بگیرید که دسترسی شما به کدام نوع سوخت راحت تر است و بر اساس آن موتور پمپ مناسب را تهیه کنید.